حافظه‌اي است كه به صورت تعدادي IC درون سوكت‌هايي روي مادربرد قرار مي‌گيرد. RAM ها انواع مختلفي دارند كه بسته به نوع سيستم از آنها استفاده مي‌شود. در تمام انواع RAM سرعت برحسب نانو ثانيه است كه نشانگر زمان مورد نظر جهت خواندن اطلاعات مي‌باشد. هرچه اين عدد كمتر باشد، سرعت بيشتر است. تعداد پين‌هاي RAMها متفاوت است كه بر همين اساس روش‌هاي مختلفي براي قراردادن آنها در Slotها وجود دارد. RAMهاي 30 پين را SIMM (IC ها فقط در يك سمت برد قرار دارد) و RAMهاي 72 پين را DIMM (در هر دو طرف برد IC وجود دارد) مي‌نامند كه هر دو به صورت 45 درجه جاگذاري مي‌شوند. به دو شكل زير دقت كنيد.

RAMهاي 168 پين هم وجود دارند كه SDRAM ناميده مي‌شوند و مختص كامپيوترهاي پنتيوم هستند كه به صورت عمودي در Slot جا مي‌خورند.

انواع RAM از نظر نوعي كه روي مادربرد قرار مي‌گيرند.

1ـ FPM: در كامپيوترهاي 8086 استفاده مي‌شد كه سرعتش بين 60 تا70 نانوثانيه(ns) ، Bus آن 33 مگاهرتز و داراي 30 پين است.

2ـ EDO : در كامپيوترهاي 486 و پنتيوم I استفاده مي‌شود و از نوع DIMM است ؛ يعني داراي 72 پين، سرعت بين 50 تا 60 نانوثانيه و Bus آن 66 مگاهرتز است كه بازدهي اين RAMها نسبت به FPM ؛2 تا 5 درصد بهتر است.

3ـ ECC : اين RAM هم از نوع DIMM است و در III وII و Pentium I استفاده مي‌شود كه داراي قابليت تصحيح خطا مي‌باشد. سرعت ECC بين 40 تا 60 نانوثانيه و داراي Bus 66 مگاهرتز است.

4ـ SDRAM: اين نوع RAM نيز در كامپيوترهاي III و II و Pen I استفاده مي‌شود و داراي 168 پين (DIMM-SIMM) است. سرعت آن بين 10 تا 20 نانو ثانيه و داراي گذرگاه 133،100،66 مگاهرتز مي‌باشد كه كارآيي آن نسبت به نوع قبلي 10 تا 20 درصد بهتر است.

5ـ RD RAM : اين نوع حافظه در كامپيوترهاي Pen IV با مادربرد Intel استفاده مي‌شود كه Bus آن 800 مگاهرتز است و قابليت خواندن و نوشتن هم زمان 32 بيت داده (اطلاعات) را دارد. (در اين كامپيوترها همه Slotهاي RAM بايد پر شود.)

6ـ DD RAM : اين RAM با Bus 600 مگاهرتز در Pen IV با مادربرد AMD استفاده مي‌شود كه در نتيجه‌ي بالا رفتن سرعت انتقال اطلاعات به صورت 64 بيتي؛ با مشكل توليد حرارت زياد مواجه مي‌باشد و براي همين در آن از Heat Sink  استفاده شده است.

ممكن است شما هنگام نصب Windows با مشكلاتي از قبيل گير كردن عمليات نصب، درست نصب نشدن كل سيستم‌عامل و يا پيغام‌هاي Error سيستم برخورد كرده باشيد. وجود اين اشكالات معمولاً دو دليل مهم دارد؛ يا RAM خراب است يا CPUي سيستم اشكال دارد كه در هر دو صورت با تعويض اين قطعات مي‌توان مشكل را حل نمود. اما مساله قابل توجه اين است كه گاهي اين مشكلات به دليل عدم هم‌خواني Bus رم و Bus مادربرد به‌وجود مي‌آيد كه مي‌توان با مطالعه دفترچه مربوط به سيستم بررسي كرد كه Bus مادربرد و RAM با هم سازگار هستند يا خير. شايد بپرسيد از كجا مي‌توان Bus رم را فهميد؟ اگر به ICهاي RAM نگاه كنيد متوجه مي‌شويد كه در كنار كلمه‌ي Nano عددي نوشته شده است كه آن عدد نشان‌دهنده‌ي Bus حافظه است.

يكي ديگر از مشكلاتي كه در رابطه با RAM مي‌توان نام برد شمارش ناصحيح آن توسط سيستم است. يعني هنگام راه‌اندازي؛ سيستم يك‌بار مقدار RAMرا درست و بار ديگر نادرست ثبت مي‌كند كه براي حل اين اشكال هم ابتدا يك RAM سالم جايگزين RAM سيستم مي‌‌كنيم، اگر مشكل بر طرف نشد اشكال از مادربرد است.

براي محاسبه‌ي ظرفيت RAMهايي كه Slot آنها داراي دو اندازه مختلف است ابتدا بايد توجه كنيد كه از چه مادربردي استفاده مي‌كنيد. در واقع دو نوع مادربرد وجود دارد كه همزمان داراي دو نوع Slot 30 و 72 پين هستند. در بعضي از مادربردها اگر يكي از اين Slotها پر شود، ديگري غيرقابل استفاده مي‌شود، يعني امكان استفاده همزمان از هر دو Slot وجود ندارد. در اين صورت اگر هر دو Slot را با RAM پر كنيم، صداي بوق ممتدي شنيده مي‌شود و سيستم بالا نمي‌آيد. ولي در بعضي از مادربردها اين دو Slot با هم وجود دارد و مي‌توان از هر دوي آنها استفاده نمود كه در نتيجه ظرفيت RAM از مجموع آنها به دست مي‌آيد.

اگر هنگامي كه دستگاه را روشن مي‌كنيد به جاي بوق سلامت (بوقي كه كامپيوتر هنگام روشن شدن مي‌زند)، سيستم شروع به بوق زدن ممتد نمود دقت كنيد كه :

1ـ RAM كامپيوترتان خراب نباشد.

2ـ RAM درون Slot به خوبي جا خورده باشد.

3ـ شايد سيستم شما از نوعي است كه RAMها بايد به صورت زوج در Slotها قرار گيرند. البته در مادربردهايي كه از اين قانون پيروي مي‌كنند علاوه بر ظرفيت، Bus آنها هم بايد با هم برابر باشد.

4ـ شايد سيم‌هاي درون Slot با هم اتصالي كرده‌اند. اين اتفاق وقتي امكان دارد كه شما RAM را بد جا زده باشيد يا اين كه هنگام درآوردن آن؛ سيم‌هاي نازك درون Slot كج مي‌شوند و در صورتي كه به هم برخورد كنند اتصال مي‌كنند و همين امر از بالا آمدن سيستم جلوگيري مي‌كند.

اگر سيستم شما هيچ‌گاه مقدار اصلي RAM را نشان نمي‌دهد ممكن است RAM خراب باشد يا اين كه Slot اشكال داشته باشد. اگر هيچ يك از اين دلايل نبود هنگام راه‌اندازي سيستم دكمه Delete را چند بار بزنيد تا وارد Set up كامپيوتر شويد. در بخش Chipset Features Setup، گزينه‌ي Disabled: Memory hole وجود دارد كه اگر به جاي Disabled (غيرفعال) به صورت 16M-15M درآمده باشد، سيستم‌ شما بيش از 16 مگابايت RAM را نشان نخواهد داد؛ زيرا با اين كار به سيستم دستور داده شده كه اگر مقدار حافظه از 16 مگابايت بيشتر شد آن را در همين مرز نگاه دارد. براي Disabled كردن آن يكي از دكمه‌هاي Page Up يا Page Down را فشار دهيد.

اگر هنگام Boot شدن سيستم؛ پس از شمارش RAM دستگاه گير كرد، وارد Set Up شويد و كمي در محيط Set Up بمانيد و با كليد‌هاي Ó و Ô مكان‌نما را تغيير دهيد، در اين صورت اگر سيستم قفل كرد اشكال از RAM است كه با تعويض آن مشكل رفع مي‌شود.

هنگام خريد RAM حتماً با اصطلاحاتي از قبيل يك رو Chip و … مواجه مي‌شويد. منظور از Chip همان Chipset است كه به صورت ICهاي كوچك بر روي بردِ RAM قرار دارند كه ممكن است تعدادشان 1،2،3،4 باشد و در يك طرف RAM قرار بگيرند كه به اين RAMها (يك رو Chip) و يا اين كه در دو طرف RAM باشند كه به آنها (دو رو Chip) مي‌گويند.

نكته: افزايش مقدار ظرفيت RAM تا حد معيني در بالا رفتن سرعت دستگاه موثر است و بعد از آن مقدار ممكن است سيستم نسبت به افزايش ظرفيت RAM بي‌تفاوت باشد.

خلاصه: به طور كلي در كامپيوترهاي امروزي از چهار نوع حافظه بيشتر استفاده مي‌شود كه حافظه SIMM(30پايه)، DIMM(72 پايه)، DIMM(168پايه) و DIMM از نوع DDRAM (184 پايه) است كه اين مدل‌ها در اندازه‌ و پهناي باند اطلاعاتي با هم تفاوت دارند. هرچه Bus بزرگتر باشد مقدار اطلاعاتي كه همزمان از حافظه منتقل مي‌شوند بيشتر خواهد بود. در RAMهاي 30 پين ،8 بيت ؛ در RAMهاي 72 پين، 32 بيت و در RAMهاي 168 و 184 پين؛ 64 بيت داده به طور هم‌زمان انتقال مي‌يابند.